Kolonoskopia: Informacje i wskazówki dla pacjentów.

Właściwe oczyszczenie jelita grubego przed zabiegiem jest kluczowym warunkiem przeprowadzenia kolonoskopii.

Co to jest kolonoskopia? Kolonoskopia to badanie, które umożliwia obejrzenie wnętrza jelita grubego. Jest to jedna z najskuteczniejszych metod wczesnego wykrywania nowotworów przewodu pokarmowego. Zwykle wykonywana jest w szpitalu lub przychodni, w odpowiednio przygotowanym gabinecie zabiegowym. Giętki wziernik grubości do 1,5 cm wprowadzany jest przez odbyt do jelita grubego. Kolonoskopia umożliwia również wykrycie innych przyczyn dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak krwawienie z jelita grubego, przewlekła biegunka, trudności w oddawaniu stolca i wielu innych.

Dlaczego wykonuje się kolonoskopię?

• W celu zdiagnozowania zaburzeń oddawania stolca lub krwawienia z końcowego odcinka przewodu pokarmowego.
• Do rozpoznania zmian w śluzówce jelita spowodowanych przez różne choroby zapalne jelita grubego, na przykład wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
• U pacjentów, u których wcześniej wykryto nieprawidłowe zmiany w świetle jelita grubego, na przykład polipy i konieczne jest ich usunięcie.
• Jako badanie kontrolne po usunięciu polipów jelita grubego lub po niektórych zabiegach chirurgicznych, na przykład przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego.
• Jako badanie profilaktyczne w celu wykrycia zmian w świetle jelita grubego, na przykład nowotworu, polipów – w ramach Programu Badań Przesiewowych.

Jak należy przygotować się do kolonoskopii? Przed kolonoskopią jelito grube powinno zostać dokładnie oczyszczone ze wszystkich resztek pokarmowych i stolca. W tym celu należy przyjmować lek oczyszczający jelita przepisany przez lekarza oraz stosować specjalną dietę.

Przykładowy plan żywienia na siedem dni poprzedzających badanie:

7 dni przed badaniem: trzeba przerwać stosowanie preparatów zawierających żelazo.

5 dni przed badaniem: należy przestać jeść owoce i warzywa zawierające pestki (np. winogrona, maliny, kiwi, pomidory, ogórki) oraz pieczywo z ziarnami (np. mak, sezam, siemię lniane). Nie jeść kapusty.

3 dni przed badaniem: trzeba zacząć stosowanie diety półpłynnej, którą uzyskujemy poprzez przetarcie lub dokładne zmiksowanie lekkostrawnych pokarmów: zup, ziemniaków, makaronów klusek, białego mięsa, ryb i jajek.

1 dzień przed badaniem: dozwolone jest tylko niewielkie śniadanie.

Co można pić w czasie diety? Zmiksowany lub przecedzony rosół, napoje sportowe izotoniczne (tylko jasne kolory), herbata i czarna kawa (bez fusów), czyste jasne soki owocowe (bez miąższu, drobin, zawiesin), woda i woda smakowa bez barwnika czerwonego lub fioletowego.

Lekarz/pielęgniarka udzieli szczegółowych instrukcji dotyczących właściwego przygotowania do badania.

Dlaczego należy przestrzegać diety przed kolonoskopią? W sytuacji, gdy jelito grube nie będzie odpowiednio przygotowane (oczyszczone), niemożliwa będzie prawidłowa ocena i badanie nie będzie miało wartości diagnostycznej lub trzeba będzie je powtórzyć.

Zażywanie leków przed kolonoskopią: W czasie przygotowywania się do badania większość leków może być zażywana jak dotychczas, ale należy koniecznie poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Lekarz udzieli szczegółowych wskazówek dotyczących ich stosowania przed kolonoskopią. Ważne jest poinformowanie lekarza o ewentualnych uczuleniach na leki. Pacjent powinien podać nazwy i dawki stosowanych leków. Wskazane jest również zabranie ze sobą leków przyjmowanych regularnie. Przed badaniem należy pokazać lekarzowi całą dokumentację medyczną dotyczącą leczenia: karty wypisowe z leczenia szpitalnego i opisy wcześniej wykonanych badań.

Czego można spodziewać się podczas kolonoskopii? Kolonoskopię można wykonać w znieczuleniu ogólnym po podaniu leków znieczulających. Jeżeli badanie będzie wykonane w znieczuleniu ogólnym, trzeba zastosować się do specjalnych zaleceń dla pacjentów poddających się znieczuleniu ogólnemu do badania kolonoskopowego. Na badanie warto udać się z osobą towarzyszącą, która pomoże wrócić do domu po badaniu. Badanie jest dobrze tolerowane przez pacjentów. Można odczuwać jednak parcie, wzdęcia, kolkę lub niewielki dyskomfort w jelicie grubym podczas badania. Kolonoskopia wykonywana jest giętkim wziernikiem (kolonoskopem) wprowadzanym przez odbyt do jelita grubego. Rozpoczyna się zwykle w pozycji leżącej na lewym boku, z nogami zgiętymi w kolanach i podciągniętymi w kierunku brzucha. Niekiedy konieczna jest zmiana pozycji ciała (na prawy bok, na plecy) w celu ułatwienia ułożenia kolonoskopu w jelicie. Podczas wprowadzania i wyjmowania wziernika śluzówka jelita jest dokładnie oglądana przez lekarza wykonującego badanie. Oglądanie jelita grubego trwa zazwyczaj od 15 do 30 minut. W czasie badania przez kolonoskop wprowadzane jest powietrze, co pozwala rozszerzyć ściany jelita i uwidocznić jego wnętrze. W zależności od sytuacji usuwany jest nadmiar powietrza lub wycofywany jest kolonoskop. Wprowadzenie aparatu jest zazwyczaj bezbolesne, choć może powodować krótkotrwałe dolegliwości bólowe oraz wzdęcia. W czasie pokonywania kolonoskopem zagięć jelita grubego może być odczuwany niezbyt nasilony i szybko ustępujący ból brzucha. Jeżeli lekarz podczas badania zauważy zmianę wymagającą szczegółowej oceny, może wykonać biopsję – pobranie próbki tkanki, którą przesyła do badania histopatologicznego (oceny pobranych komórek w dużym powiększeniu za pomocą mikroskopu). Znajdowane polipy zwykle usuwa się podczas badania. Większość z nich jest łagodna, ale oceny dokonuje się dopiero po badaniu mikroskopowym. Do wycięcia polipów najczęściej używa się specjalnego narzędzia.

Czego można spodziewać się po zakończeniu kolonoskopii? Po badaniu lekarz przekaże jego wynik. Można odczuwać wzdęcia, skurcze, uczucie pełności w jelicie grubym. Powoduje to powietrze wprowadzone do jelita grubego podczas wykonywania kolonoskopii. Dolegliwości ustępują po oddaniu gazów. Po badaniu bez znieczulenia ogólnego można normalnie się odżywiać i prowadzić zwykłą aktywność. Jeżeli wykonano znieczulenie ogólne, pacjent pozostanie pod obserwacją do wybudzenia. W dniu badania w znieczuleniu ogólnym nie wolno prowadzić pojazdów ani obsługiwać urządzeń mechanicznych, ponieważ leki znieczulające mogą upośledzać refleks. Kolonoskopia i biopsja są bezpiecznymi badaniami.  Powikłania występują rzadko. Należą do nich krwawienie z miejsca pobrania wycinka (biopsji) lub po usunięciu polipa i przedziurawienie (perforacja) jelita, które może wymagać zabiegu operacyjnego w celu zaopatrzenia miejsca uszkodzenia. Rzadko występują działania niepożądane po podaniu leków znieczulających.

W przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy pilnie skontaktować się z lekarzem.

 

Opracowano na podstawie zaleceń Society of American Gastrointestinal and Endoscopic Surgeons.

www.sages.org/publications/patient-information/informacje-dla-pacjenta-kolonoskopia