Hemoroidy, zwane są też guzkami krwawniczymi albo krwawnicami – są w zasadzie normalną częścią ludzkiego ciała, nie zaś chorobą. Hemoroidy to struktury naczyniowe położone w kanale odbytu, mające postać „poduszeczek”, które uczestniczą w prawidłowym funkcjonowaniu końcowego odcinka przewodu pokarmowego. Najczęściej w kanale odbytu występują trzy guzki krwawnicze. Wraz z wewnętrznym i zewnętrznym zwieraczem odbytu odpowiedzialne są za uszczelnianie odbytnicy, dzięki czemu możliwe jest kontrolowane utrzymywanie gazów i stolca. Hemoroidy stają się przyczyną dolegliwości, gdy dochodzi do ich powiększenia, zapalenia i wypadania. Mówimy wtedy o chorobie hemoroidalnej, która jest traktowana jako choroba cywilizacyjna, mająca związek z prowadzonym trybem życia. Błona śluzowa pokrywająca hemoroidy zaczyna ulegać rozciągnięciu, dochodzi do krwawień, zalegania krwi i powstawania zakrzepów czemu towarzyszy miejscowy proces zapalny. Powiększone i zmienione zapalnie hemoroidy mogą wypadać na zewnątrz szpary odbytowej.
Choroba hemoroidalna jest jedną z najczęstszych przypadłości proktologicznych w krajach zachodnich. Częstość jej występowania w populacji ogólnej sięga 36%, przy czym większą zapadalność obserwuje się wśród osób w wieku średnim o wysokim statusie socjoekonomicznym. Szacuje się, że u ok. 50% osób w populacji ogólnej wystąpią w pewnym momencie życia objawowe hemoroidy. Ponadto ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej jest szczególnie wysokie u kobiet ciężarnych. Częstość występowania schorzenia waha się u nich w granicach 25–35%, a III trymestrze ciąży dotyka nawet 85% kobiet. Zwiększone ryzyko rozwoju choroby hemoroidalnej dotyczy również innych grup pacjentów, takich jak osoby w wieku podeszłym i z wysokim wskaźnikiem masy ciała.
Do najczęściej zgłaszanych objawów choroby hemoroidalnej zalicza się: krwawienie, sączenie wydzieliny z odbytu, ból, pieczenie lub świąd, wynikające z obrzęku i zakrzepicy oraz uczucie niepełnego wypróżnienia. Najważniejszym objawem, który może sygnalizować początek choroby jest bezbolesne krwawienie towarzyszące wypróżnianiu. Nawet nieznaczne ślady krwi na papierze toaletowym powinny być sygnałem do wizyty u lekarza.
Należy pamiętać, że wymienione powyżej objawy mogą być sygnałem przypadłości innych niż choroba hemoroidalna. Mogą sygnalizować poważniejsze schorzenia, a nawet choroby nowotworowe. Dlatego utrzymujące się dolegliwości w okolicach odbytu powinny być bezwzględnie skonsultowane z lekarzem.
Nasilenie choroby hemoroidalnej określa się z użyciem 4-stopniowej skali Golighera. W bardziej zaawansowanych stadiach konieczna jest interwencja chirurgiczna, podczas gdy u pacjentów z chorobą w I i II stopniu zaawansowania, stanowiących zdecydowaną większość (> 90%) zgłaszanych przypadków, wystarczy zachowawcze leczenie farmakologiczne oraz zmiany w stylu życia.
Początkowa faza leczenia zachowawczego powinna obejmować:
Opracowano na podstawie: